Natuurlijk, je bent dol op horloges. Maar heb je jezelf wel eens afgevraagd welke materialen er precies worden gebruikt in het horlogemaken?
Waar het gaat om decoratieve accenten op een horloge, hebben producenten veelal een voorkeur voor staal, goud, platina, titanium, en zelfs keramiek. Het aanbod aan materialen in uurwerken is zelfs nog groter. Van kasten tot bandjes, wijzers tot bruggen, hieronder vind je een bijna onuitputtelijke lijst van de componenten verwerkt in jouw favoriete horloges, samen met hun specifieke kenmerken.
ROESTVRIJ STAAL
Met een legering van ijzer, chroom en koolstof, wordt staal als roestvrij beschouwd wanneer het minimaal 13% aan chroom bevat, aangezien dit roest tegengaat. De 316L-variant vind je voornamelijk terug in de kasten van onze horloges, maar het zou kunnen werken voor ieder onderdeel.
+ roestvrij
- het gewicht (7,9g/cm3)
ALUMINUM
In 1821 ontdekte Pierre Berthier een erts dat bestond uit tussen 50 en 60% aluminiumoxide, maar horlogemakers begonnen dit materiaal pas 70 jaar later te gebruiken, als een component van diverse legeringen. Ook nu nog vind je aluminium zelden terug in uurwerken.
+ heel licht (2.7g/cm3)
ZILVER
Of we het nu over zilver hebben als edelmetaal of gewoon als coating, het wordt net zoveel gebruikt in horlogerie en juwelenmakerij als in zilversmederij. Je ziet het vooral veel terug in de productie van gegraveerde wijzerplaten en kasten.
+ metaal het best geschikt voor vergulding
- oxideerbaar
BRONS
Gemaakt van koper en tin, wordt brons veelal gebruikt voor lagers en wrijvende componenten. Het kan ook gebruikt worden voor kasten, zolang het van tevoren is behandeld om onplezierige geuren en allergische reacties te voorkomen.
+ sterk, maar makkelijk te vormen
- een goede warmtegeleider, zwaar
KOOLSTOF
Koolstofvezel compositiematerialen worden al geruime tijd alleen gebruikt voor horlogekasten. Pas recentelijk vormen deze materialen ook een integraal onderdeel van het uurwerk, ten faveure van de meer traditionele legeringen.
+ het gewicht (1,8g/cm3) en drukweerstand
- erg gevoelig voor krassen
KERAMIEK
Ultraresistent en bijzonder licht, dit materiaal – veel gebruikt in de luchtvaart – wordt door horlogemakers veelal gebruikt om kogellagers te maken die weinig smering vereisen. Drie tot vier keer meer resistent dan staal, kan keramiek meer efficiëntere en duurzamere systemen creëren voor automatische opwinding.
+ krasbestendig
- breekbaar door het gebrek aan buigzaamheid
KOPER
Koper biedt de beste mechanische eigenschappen van alle op koper gebaseerde legeringen waar het taaiheid en een lage thermische uitzettingscoëfficiënt betreft. Hierdoor leent het zich uitstekend als vervanger van gehard staal in veren, balanswieltjes en wijzers. Daarnaast, door zijn eigenschappen om roest, slijtage en zeewater tegen te gaan, wordt de ‘witte koper’-variant veel verwerkt in watersporthorloges, voor de bruggen, tandwielen en wijzers.
+ sterk, resistent tegen zeewater
INVAR
Invar is een legering die bestaat uit nikkel en ijzer en werd ontwikkeld door de Zwitserse natuurkundige Charles-Edouard Guillaume aan het begin van de 20e eeuw. Invar heeft een bijzonder lage thermische uitzettingscoëfficiënt en is daardoor uitermate geschikt voor de spiraalveren van horloge-uurwerken. De generieke term is Fe-Ni36%.
+ hittebestendig
MESSING
Messing, een legering van koper en zink, wordt traditioneel gebruikt voor de fabricatie van platen, bruggen, diverse componenten en lagers voor klokken en horloges. Relatief goedkoop en met een uitstekende frictiecoëfficiënt, zien we het vaak terug in goedkopere horlogekasten.
+ prijs, makkelijk te fabriceren
- zacht en oxideerbaar
LIQUIDMETAL®
Liquidmetal®, een amorfe legering bestaande uit zirkonium, titanium, koper, nikkel en beryllium, werd in 2003 op de markt geïntroduceerd. Zijn smeltpunt is de helft van conventionele op titanium gebaseerde legeringen. Eenmaal afgekoeld, is het driemaal sterker dan roestvrijstaal.
+ sterkte 
NIKKELZILVER
Ontwikkeld door de wetenschappers Chorier en Maillot (vandaar de alternatieve naam, Maillechort), is nikkelzilver een legering die bestaat uit koper, nikkel en zink. Het wordt veel gebruikt in de horloge-industrie vanwege zijn roestbestendigheid, met name in de fabricage van tandwielen, bruggen en platen.
+ roestbestendig 
GOUD
Goud wordt in de horlogebranche meestal gebruikt voor esthetische doeleinden, vooral voor kasten en rotoren. Van nature lichtgeel van kleur, kan het worden gelegerd met andere metalen, waardoor de weerbaarheid wordt versterkt en/of van kleur kan veranderen:
- Geelgoud: 75% goud + 12,5% koper
- Roségoud: 75% goud + 6% zilver + 19% koper
- Roodgoud: 75% goud + 25% koper
- Witgoud: 75% goud + 10% zilver + 15% palladium
- Grijsgoud: 75% goud + 12,5% nikkel + 10% koper + 2,5% zink
- Groengoud: 75% goud + 24% zilver + 1% cadmium. In natuurlijke staat electrum genaamd
- Paarsgoud: 75% goud + 25% aluminium
- Blauwgoud: 75% goud + 24,4% ijzer + 0,6% nikkel
+ niet oxideerbaar, smeedbaar (hardheid van 2,5), attractief
- duur, zwaar en een hoge thermische uitzettingscoëfficiënt 
PLATINA
Platina wordt al sinds het einde van de 19e eeuw gebruikt in de productie van juweliershorloges. In veruit de meeste gevallen voor de kasten, maar in sommige gevallen ook in pingespen.
+ esthetisch aantrekkelijk
- duur, zwaar (3 keer zwaarder dan staal), moeilijk bewerkbaar
QUARTZ
Quartz heeft de opvallende kwaliteit om op een uiterst nauwkeurige frequentie te kunnen oscilleren wanneer het elektrisch wordt gestimuleerd. Het wordt gebruikt in horloge-uurwerken.
+ precisie
- bijzonder gevoelig voor zijn omgeving
SAFFIER
Gezien zijn krasbestendigheid, wordt saffier meestal gebruikt als horlogeglas. Synthetisch saffier in horloges is chemisch vrijwel identiek aan natuurlijk saffier, beter bekend als korund – een mineraal dat bestaat uit aluminiumoxidekristallen.
+ transparantie, sterkte
- duurder dan mineraalglas
SILICIUM
Rijkelijk aanwezig in de aardkorst, bezit silicium een aantal kwaliteiten: het is licht, elastisch, niet-magnetisch en niet-oxideerbaar. Desondanks is het uitermate soepel en zet het niet uit bij temperatuurveranderingen. Silicium wordt het meest gebruikt in het regulerende orgaan – de spiraalveer, anker en tandwielen – omdat daar het gewicht en magnetisme, onder anderen, het allerbelangrijkst zijn.
+ licht, graveerbaar, goedkoop, niet-oxideerbaar, behoeft geen smering
- breekbaar
TITANIUM
Het grootste voordeel van titanium is zijn biocompatibiliteit, waarmee wordt bedoeld dat het resistent is tegen lichaamsvocht en tevens hypoallergeen is. Zowel twee keer zo zwaar als roestbestendig dan roestvrijstaal, wordt het meestal gebruikt in horlogekasten, met name sport- en duikhorloges.
+ licht, niet-oxideerbaar, robuust, schokbestendig
- niet krasbestendig
WOLFRAAM
Wolfraamcarbide staat bekend om zijn slijtagebestendigheid, wat het een favoriet materiaal maakt voor horlogekasten.
+ goedkoop, niet-oxideerbaar, sterk, krasbestendig
- moeilijk te vormen
Ter conclusie, het wordt momenteel steeds moeilijker om met innovaties te komen in de huidige horloge-industrie waardoor, om hun horloges te perfectioneren, edelmetalen niet langer een monopoliepositie hebben. Hierdoor wenden merken zich tot originele materialen en legeringen, waarover we verder uitweiden in een toekomstig hoofdstuk. Deze materialen, vaak gepatenteerd door een merk, dragen namen als AG5, Ceratanium, BMG-TECH, Carbotech, Carbonium, etc…
